2019 stond voor mij in het teken van ‘het loslaten van de angst om te vallen’. Persoonlijk betekende dat dat ik me sinds dit jaar bijna overal voorstelde als sjamaan. Dit was heel leerzaam. Leerzaam omdat ik hierdoor mijn eigen angst om te gaan staan voor wie ik ben leerde overwinnen. Leerzaam ook om door de vragen en reflecties van mensen te leren vertellen wat een sjamaan is en doet. Hier enkele antwoorden en reflecties:
- Het woord sjamaan komt uit het Siberisch – de sjamaan (vr. sjamanka) is letterlijk iemand die ‘weet’. Sjamanen zijn in dienst van hun gemeenschap en halen voor hen informatie uit de ‘niet-alledaagse werkelijkheid’. Het ongeziene.
- Het meest bekende van sjamanen is hun rol om ziekten te genezen door hulp te vragen uit deze niet-alledaagse werkelijkheid, de geesten of spirits. Sjamanen doen dat door te reizen in deze andere werkelijkheid. Ze brengen zichzelf daarvoor in een andere bewustzijnstoestand.
- In Nederland kennen we vooral het sjamanisme uit Noord- en Zuid-Amerika. Hier zijn vrij veel mensen wel eens mee in aanraking geweest: een krachtdier ontmoeten om je te helpen. Rituelen om de aarde te helen en bijvoorbeeld het werken met het medicijnwiel – de cirkel van het leven.
En wat voor sjamaan ben ik dan?
Ik ben niet opgeleid als sjamaan in een bepaalde traditie. Ik ben de afgelopen jaren door het leven zelf opgeleid. Telkens werden mij elementen aangereikt: in visioenen, door ontmoetingen en ervaringen op verschillende plekken. Aanvankelijk verwarden deze ervaringen mij. Hoe kan ik dit ‘uitleggen’? Na 5 jaar ben ik dit jaar begonnen om me er dan maar echt aan over te geven: het loslaten van de angst om te vallen. Om zover te vertrouwen dat ik dit zo ervaar, dat dat dan kennelijk de bedoeling is en dat ik daar naar mag leven. Doodeng, want ik kies ervoor om sjamaan te zijn in onze samenleving zoals die nu is – in de projecten die ik doe in de voedseltransitie, óók met overheden, bedrijven enz.
Eind oktober maakte ik een moodboard – met hoe mijn sjamaan zijn voelt:
En in woorden wat je hier ziet:
- Rechtsonder zie je een buizerd boven een landschap. Dat is wie ik dit jaar veel kon zijn in de wereld: een visionair. Als een buizerd vlieg ik over de wereld zoals die is, ik kan zien waar verschillende partijen zich bevinden op het pad en hoe dat ten opzichte van elkaar staat (als in een opstelling). Ik zie hoe het pad zich in de toekomst vertakt, wat er mogelijk is aan de andere kant van het donkere bos. Het bijzondere aan roofvogels is dat ze scherpe ogen hebben die kunnen in- en uitzoomen. Ze kunnen daardoor ook de mogelijkheden zien voor individuen of losse organisaties in dit landschap, hun potentie in samenhang met het geheel.
Praktisch betekende dit dat ik bijvoorbeeld in het Innovatielab Voor de Oogst van Morgen kon zien wat mogelijk is in de voedseltransitie, waar kansen liggen voor verandering. Welke rol de overheid hierin kan spelen, wat er mogelijk is door bottom-up te werken enz. Ook in ons project om eikels te gaan eten (Wat een eikels in Twente) is de buizerd aan het werk.
In het midden zie je de sjamaan, met staf en de blik omhoog gericht. Deze hele as laat van onder naar boven zien: de onderwereld, diep – diep geworteld in de oerlaag van de aarde – waar we allemaal in verbonden zijn – als een bosbodem die via de wortels informatie uitwisselt. Bovenaan zie je de kosmische spirits die ons helpen als lichtwezens met de intentie om samen met ons het leven op aarde te ondersteunen.
Praktisch betekende dit voor mij eindeloze inspiratie en het gevoel gedragen te zijn. Als ik mij ervoor open stel ben ik een kanaal voor deze informatie:
Als ‘stem van Moeder Aarde’ spreek ik uit deze lagen en help in mijn omgeving om dit oeroude Weten te herinneren. Om opnieuw te verbinden met het leven, de eigen oorspronkelijke vorm te herinneren en zo te helen wat in onze samenleving zo verbroken is: de verbinding met de aarde en de natuur.
Deels werk ik met mijn staf op plekken – daar open ik de informatielagen (zie onze songlines). Hierdoor wordt de plek een krachtplek. Een plek waar voorbijgangers die daar klaar voor zijn op het idee komen om zich meer te verbinden met de natuur, waar ze zich gedragen voelen door het leven.
ook merkte ik dit jaar dat ik zonder iets te zeggen, puur door aanwezigheid in de ruimte al iets teweeg breng – mensen worden geraakt door iets ‘oers’ iets dat ze herinnert aan hun verlangen. Het verlangen vrij te zijn, het verlangen het leven voorop te stellen. Praktisch bracht ik mensen hiermee soms in verwarring, soms hielp ik ze over de drempel om dat wat ze eigenlijk diep van binnen als wisten ook te durven zeggen of doen.
Ieder mens is onderdeel van een groot levend geheel. De levensstroom loopt door ons allemaal. Dit herinneren, voelen en leidend maken leidt tot radicaal nieuwe gedachten en inzichten: het lijkt soms alsof wat belangrijk is 180 graden draait. Als het leven zelf centraal staat dan verschuift bijvoorbeeld het belang van werk en geld verdienen. De relaties met de mensen en de natuur worden belangrijker. Geluk en gemeenschapszin staan voorop in plaats van als sluitpost in ons leven te fungeren.
- Links onder in mijn moodboard zie je mensen in cirkels, appels en een tekening van een soort etagère met stromend water erin. Deze beelden en de fontein van het leven laat zien hoe het er maatschappelijk uit kan zien als we het leven weer centraal stellen. Ik ben dus veel te vinden in projecten die daaraan bijdragen. Ik geloof dat het creëren van een sterke beweging van onderop, van de mensen zelf helpt om een nieuwe samenleving te creëren. Een nieuw sociaal construct waarin we vrijer zijn en in vrede met elkaar en de natuur leven. Onze plek weer innemen in het weefsel van het leven in plaats van steeds verder afgescheiden te raken van elkaar en onszelf. Het werken hieraan heet in de praktijk werken aan transitie.
- Links boven zie je vuur, water, een aarde schaal. De elementen. Ons bekken is de schaal – de aarde. Daarin dragen we onze buik met het water van onze emoties, vloeibaar en stromend. Daarboven het vuur van onze passie, ons vurige verlangen en de warmte van het hart. Het onvermogen om te veranderen en onze emoties te uiten op collectief niveau heeft mij het hele jaar bezig gehouden. Ik zie hoe mensen uit angst om te vallen toch maar ontkennen dat er iets moet gebeuren. Ik zie hoe de woede oplaait als de concrete impact van de verandering helder wordt voor boeren, voor de bouw, voor onszelf als het de auto, het vliegtuig of het vlees met kerst betreft. Praktisch betekent dit dat ik me bezig hou met rouwverwerking. Ik heb veel gehuild, ben veel met mijn eigen verdriet en angst bezig geweest. En heb dit jaar geleerd dat er onder al het verdriet altijd ook weer leven is. Dat er een schaal is in onszelf die ons steeds weer draagt, dat er daaronder zoiets is als De Grote Moeder, die ons draagt en een bron van leven die altijd blijft stromen. ALTIJD – ook door de dood heen. Dit zijn grote inzichten, grote bewegingen. Ik merk dat hier af en toe ook in de buitenwereld aandacht voor is. Dat meer mensen aan het zoeken zijn naar vormen om hiermee om te gaan. Ik denk dat ik hier in de toekomst als sjamaan veel tijd mee bezig zal zijn. Om mensen en groepen te begeleiden in dit rouwproces. Als de wal het schip keert omdat we niet in staat zijn eerder bij te sturen in onze samenleving dan zal er veel dood zijn. Dat vraagt om mensen die hiermee kunnen zijn, rouwbegeleiding. Maar ook als we wel onder ogen zien en veranderen, dan betekent dat veel loslaten – als de bomen in de herfst die elk najaar hun bladeren laten gaan. In al hun kwetsbaarheid de winter in gaan en zien hoe hun bladeren verteerd worden op de aarde – compost voor wat daarna wil komen in de eeuwige kringloop.
- Tot slot zie je mij rechtsboven – the wise one – een oude vrouw op een paard door de nacht. Ik ben alleen en reis alleen door ongekende paden. Ik hou van deze eenzaamheid. Ik kom bij jou en ik kom bij jouw groep om bedding te bieden aan wat er is. Om jullie conflict te maken tot een nieuw inzicht over verwrongen liefde waardoor je weer samen verder kan, om je twijfel en verkramping om te zetten in niet-weten dat ruimte maakt voor het nieuwe, om zo samen met jullie het uit te houden en de geboorte van onze toekomst toe te laten.
Aho!